Chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại phiên họp chiều 4/6, Đại biểu Quốc hội Đỗ Chí Nghĩa, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nêu vấn đề về việc trong thời gian qua, mạng xã hội xôn xao những cuộc livestream bán hàng trên các ứng dụng, doanh thu đạt cả trăm tỷ một ngày.
Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa đặt câu hỏi cho Bộ trưởng rằng những thông tin quảng bá đó có đúng hay không? Với hình thức kinh doanh thương mại điện tử, cần phải làm thế nào để quản lý được chất lượng của các sản phẩm theo hình thức kinh doanh này?
Quản lý chất lượng sản phẩm livestream như thế nào?
Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội).
Đại biểu Nghĩa nhấn mạnh, việc livestream bán hàng trên các mạng xã hội, ví dụ như tiktok. Con số doanh thu một ngày có thể lên tới hàng chục tỷ đồng. Đây là con số rất lớn, vì vậy với hình như thương mại điện tử như thế này thì cần quản lý ra sao.
Đặc biệt, trong các trường hợp livestream điển hình là các phiên bán hàng trăm tỷ như trên, giá bán thường thấp hơn giá đại lý rất nhiều, gây bất ổn thị trường, hoang mang trên thị trường về vấn đề hàng thật, hàng giả.
Vậy các cơ quan quản lý đặc biệt là Bộ Công Thương, Tổng cục Quản lý thị trường nhận định thế nào về vấn đề này và cách xử lý; đồng thời có thể học hỏi kinh nghiệm nào trên thế giới để giải quyết triệt để.
Đại biểu Nghĩa cho rằng Bộ Công Thương nói nhiều về việc quản lý thương mại điện tử trên các sàn nhưng đây là sàn đã có định danh vì vậy quản lý tương đối dễ, còn các cá nhân bán hàng qua livestream mới là vấn đề đáng lo.
Các cá nhân này có thể livestream bán hàng với doanh thu lên tới cả trăm tỷ đồng một ngày là vấn đề rất lớn chứ không phải chỉ mang tính cá nhân. Theo giải pháp của Bộ trưởng là là xóa các trang đó như báo cáo trình bày trước Quốc hội thì không giải quyết được triệt để vì xoá thì khó nhưng lập trang mới lại rất dễ.
“Nếu chúng ta cứ chạy theo, xoá trang và người bán lại lập mới thì đến khi nào mới giải quyết được vấn đề”, đại biểu Nghĩa đặt câu hỏi. Theo đại biểu, nếu không đi đúng hướng thì cơ quan quản lý rất vất vả, cứ đuổi theo như một ma trận, trong khi người tiêu dùng thì lãnh đủ, cơ quan thuế thì thất thu”, Đại biểu Nghĩa nói.
Trả lời chất vấn của đại biểu liên quan đến thương mại điện tử, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, chúng ta đang phải đối mặt với ba thách thức lớn đó là người tiêu dùng phải đối mặt với mất an toàn dữ liệu cá nhân; hàng giả, hàng kém chất lượng, tính an toàn thấp chưa được kiểm soát chặt chẽ đã và đang bao vây, sẵn sàng đổ bộ vào nước ta, ảnh hưởng tới cả doanh nghiệp sản xuất cũng như người tiêu dùng; thách thức thứ ba là thất thu thuế.
Đại biểu Nghĩa đề nghị Bộ trưởng làm rõ việc các phiên livestream doanh thu cả trăm tỷ đồng như vậy Bộ có biết không, doanh thu là thật hay ảo và có kinh nghiệm quốc tế nào để xử lý vấn đề này.
Xoá vĩnh viễn trang livestream vi phạm
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên. (Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội).
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết việc quản lý hoạt động bán hàng trên môi trường thương mại điện tử nói chung và livestream nói riêng cần sự vào cuộc của nhiều ngành, không chỉ là ngành công thương. Bộ Thông tin Truyền thông phải quản lý về mạng, Bộ Tài chính quản lý về thuế.
Giải pháp đầu tiên là phải có sự phối hợp trong đó Bộ Công Thương là cơ quan chủ trì, phối hợp với các bộ ngành có liên quan, sử dụng lực lượng quản lý thị trường để kiểm tra, làm rõ các hành vi sai phạm, nhất là tìm các địa điểm tập kết hàng hoá, thường xuyên giao dịch để kịp thời xử lý những sai phạm (nếu có), đặc biệt là chống thất thu thuế.
Các hoạt động bán hàng qua livestream, bán hàng qua thương mại điện tử biến hoá rất khôn lường nên các quy định pháp luật phải tiếp tục rà soát để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Theo Bộ trưởng, đây là lĩnh vực mới, không chỉ bằng Việt Nam và với tất cả các quốc gia trên thế giới. Hiện, tốc độ phát triển thương mại điện tử bình quân của Việt Nam đạt khoảng 20 – 25% một năm, quy mô thương mại 21 tỷ USD.
Trong tương lai chắc chắn thương mại điện tử sẽ phát triển hơn nữa vì vậy cần sửa đổi, bổ sung các cơ chế cho phù hợp. Bộ trưởng cho rằng cần tăng vai trò quản lý Nhà nước của địa phương trong xem xét xử lý ban đầu những xung đột lợi ích giữa người mua và người bán trong trường hợp này.
Trường hợp chứng minh được vi phạm của người bán online, livestream… thì ngành chức năng chắc chắn sẽ xóa vĩnh viễn các trang kinh doanh và yêu cầu chủ phòng livestream chịu trách nhiệm trước pháp luật. Việc này sẽ giúp từng bước giảm vi phạm pháp luật trong bán hàng online.
Các trường hợp vi phạm, hoàn toàn có thể chuyển hồ sơ đến các cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.
Về giải pháp chống hàng giả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Bộ trưởng cho biết, Bộ đã thường xuyên khuyến nghị đến người sản xuất trong nước chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm; đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, nhất là trên môi trường thương mại điện tử.
Bộ Công thương cũng trình cấp có thẩm quyền ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và nghị định hướng dẫn triển khai đề án chống hàng giả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại điện tử, và triển khai cơ chế trực tuyến 24/7 để tiếp nhận phản ánh của người tiêu dùng cả nước.
Riêng trong năm 2023, đã tiếp nhận và gỡ bỏ hơn 18.000 sản phẩm và chặn hơn 5.000 gian hàng vi phạm các quy định của pháp luật hiện hành. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc xuất xứ, tránh hàng giả, hàng kém chất lượng qua thương mại điện tử.
Thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tiếp tục chủ động phối hợp các bộ ngành chức năng tham mưu Chính phủ xem xét ban hành nghị định về quản lý hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu qua thương mại điện tử. Theo đó, tách bạch giữa luồng hóa thông thường với hàng hóa thương mại điện tử để tăng cường quản lý người bán nước ngoài qua kênh này.
Bên cạnh đó, tham mưu Chính phủ xem xét bãi bỏ quy định miễn thuế giá trị gia tăng với hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ, tránh tình trạng nhập khẩu qua thương mại điện tử cạnh tranh với hàng trong nước mà không bị áp thuế.
Cùng với đó, có cơ chế, chính sách khuyến khích hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm đủ sức cạnh tranh với hàng ngoại nhập; Đẩy mạnh cuộc vận động người Việt ưu tiên dùng hàng Việt, nhất là trên thương mại điện tử; Đồng thời, tăng cường kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc, xuất xứ, tránh hàng giả, hàng kém chất lượng nhập qua môi trường điện tử.
